وظیفۀ پزشک چیست وقتی بیمارانش فقیر، مجرم یا بددهن باشند؟ - وبلاگ ساعت گلورایا

به گزارش وبلاگ ساعت گلورایا، پزشکان در مقایسه با دیگران تجربۀ عجیبی از زندگی انسانی دارند. آن ها مردم را در آسیب پذیرترین موقعیت ها می بینند، گاهی مردم پزشکان را متهم می نمایند به اینکه احساساتشان از بین رفته، یا درد و مرگ برایشان عادی شده، اما وقتی در چشم یک پزشک بنشینیم، بهتر می فهمیم که برابردانستن ارزش همۀ انسان ها چه آزمون سختی است.

به گزارش وبلاگ ساعت گلورایا به نقل از ترجمان علوم انسانی، آتول گاواندی در سخنرانی اش برای فارغ التحصیلان دانشکدۀ پزشکی که در روز آدینه، 1 ژوئن در جشن خاتمه تحصیل دانشکدۀ پزشکی یو. سی. ال. ای ایراد شده از مسئولیت سنگین پزشک بودن گفته است.

می خواهم با یک خاطره آغاز کنم. شبی در یکی از شیفت های جراحی ام در سال سوم پزشکی، همراه رزیدنت اصلی ام به قسمت ترومای بخش اورژانس رفتم. ما را احضار نموده بودند تا زندانی ای را ببینیم که نصف یک تیغ ریش تراشی را قورت داده بود و مچ دست چپش را با گوشۀ قسمت چین خوردۀ یک خمیردندان پاره نموده بود. حدوداً سی سال داشت، هیکلی ورزیده شبیه بوکسورها و گردنی خالکوبی شده، دستانش با دستبند به تخت چرخدار بسته شده بود و دور مچ دست چپش با گازی پوشانده شده بود که از لابه لای آن خون قرمز روشن خودنمایی می کرد.

اولین چیزی که از دهانش خارج شد، حرف های وحشتناکی دربارۀ آن خانم رزیدنت بود، یک زن آمریکاییِ آسیایی تبار. من نمی گویم چه گفت. فقط این را بدانید که پیروز شد فقط با چند کلمه حرف هایی نژادپرستانه، جنسیت زده و تهدیدآمیز بزند. رزیدنت روی پاشنه هایش چرخید و تختۀ ثبت اطلاعات بیمار را به من داد و گفت خودتی و خودت.

من به دو پلیسی که همراهش بودند نگاه کردم تا ببینم قرار است با او چه نمایند. خودم هم نمی دانستم چه کار باید می کردند. سرش فریاد بکشند؟ کتکش بزنند؟ اما آن ها فقط نگاهی منفعلانه به من انداختند، شاید کمی هم برایشان جالب بود. خودم بودم و خودم.

خب حالا چه؟

حالا که از دانشگاه فارغ التحصیل شده اید، از اینجا به هرکجا که بروید و هرکاری که بکنید، آزموده خواهید شد. و موضوع آزمونْ توانایی شما در حفظ اصولتان است. اصل بنیادین پزشکی که قدمتی چند صد ساله دارد این است: همۀ جان ها ارزشی برابر دارند.

این اصل ایده ای رادیکال دارد، ایده ای که به نحوی ابتدایی در قانون گذاری های بنیادین ملت ما حک شده است: همۀ ما مساوی آفریده شده ایم و باید به همین چشم نگریسته شویم. به نظرم صرفاً از سر تصادف نبوده است که در میان پنجاه و شش پدر بنیان گذار که اعلامیۀ استقلال آمریکا را امضا کردند، پزشکی به نام دکتر بنجامین راش هم حضور داشته است. او دقیقاً به خاطر باورش به همین اصل فردی انقلابی و مخالفِ پرشورِ برده داری بود.

ما در عرصۀ پزشکی همواره براساس این اصل عمل نمی کنیم. مسئله تکاپو برای پرکردن شکاف میان آرزو و واقعیت بوده است. اما زمانی که این شکاف آشکار می گردد -زمانی که معلوم می گردد برخی از آدم ها به علت بی پولی، نداشتن ارتباطات، سابقه، رنگ دانه های پوستی تیره تر یا یک کروموزوم ایکس اضافی، درمانی بدتر دریافت می نمایند یا هیچ درمانی دریافت نمی نمایند- دست کم شرمسار می شویم. ما باور داریم که یک مدیر عامل و یک رانندۀ تاکسی که بیماری قلبی یکسانی دارند، به یک اندازه استحقاق دارند زنده بمانند.

بیمارستان یکی از معدود مکان های باقی مانده است که شما در آن با تمام اقشار جامعه برخورد می کنید. وقتی در راهروها قدم می زنید، به مرور متوجه این می شوید که یک آمریکایی معمولی کسی است که دبیرستان را تمام نموده و درآمد سرانۀ سالانه سی هزار دلار دارد، که سی درصد از آن برای مالیات می رود و سی درصد دیگر خرج اسکان و هزینه های سلامت می گردد. (درضمن به این آمریکایی ها گفته شده است که افرادی مثل آن ها، یعنی اکثریت جمعیت، جایی در اقتصاد دانش محور آینده ندارند، زیرا، ای آقا، اصلاً مگر از دست کسی کاری ساخته است؟) شما که در بخش سلامت شاغلید، این را نیز می دانید که ما بیش از هر کشورِ ازلحاظ مالی توسعه یافته ای مردم را زندانی می کنیم؛ می دانید که سی درصد بزرگسالان سابقۀ بازداشت شدن دارند؛ می دانید که هفت میلیون نفر در حال حاضر زندانی اند، یا آزادی مشروط دارند یا حبس تعلیقی؛ و اینکه بخش بسیار بزرگ و نگران نماینده ای از همۀ آن ها از لحاظ روانی ناسالم یا سیاه پوست اند.

اکثر آدم ها از این مزیت بزرگ بی بهره اند. همۀ ما توی حباب های خودمان زندگی می کنیم. اعتماد به دیگران، حتی همسایگانمان، در یکی از پایین ترین سطوح خود در تاریخ واقع شده است. بخش بزرگی از جامعه تبدیل شده است به صف سوارشدن به هواپیما، با حقوق و مزایای متفاوت برای مناطق یک تا نود و هفت که وابسته است به ثروت، تعداد کیلومترهای مکرر پروازی، رتبه بندی اعتباری، و نمره های اس. اِی. تی؛ و بسیاری از افراد این صف فکر می نمایند -هرچند کسی دوست ندارد اعتراف کند- که بیش از آن هایی پشت سرشان ایستاده اند، مستحق آنچه دارند هستند. آنگاه مأمور صندلی ها، چند نفر را می گیرد که از منطقۀ هشتاد و چهار پریده اند جلوی افراد منطقۀ هفتاد و پنج و آشوب از راه می رسد.

اصرار به اینکه مردم به یک میزان مستحق احترام اند، به ویژه در روزگار ما ایده ای چالش برانگیز است. در حرفۀ پزشکی افرادی را می بینید که از هر لحاظی دردسرسازند: آدم های شاکی، با لحن های غیردوستانه، متعصب و بی اطلاع، همان کسانی که به قول معروف تصمیم های بدی برای زندگی گرفته اند. مردم می توانند غیرقابل اعتماد و یا حتی ترسناک باشند. زمانی که تهدیدی واقعی اند -همان طور که آن زندانی برای رزیدنت من بود- باید از آن ها دور شوید. اما همچنین آدم های زیادی را می بینید که ممکن است آن ها را بی ارزش قلمداد نموده باشید اما ثابت نمایند که سخاوتمند، مهربان، کاربلد و باهوش اند. مجبور نیستید به همه اعتماد کنید و دوستشان داشته باشید تا باور کنید که جانشان ارزش حفظ کردن دارد.

ما دنیا را به ما علیه آن ها -جمعیتی از آدم خوب ها که دائماً آب می فرایند دربرابر آدم بدها- تقسیم نموده ایم. اما این دوگانه درست نیست. مردم می توانند در بسیاری از شرایط عامل خیر باشند، و در شرایط دیگر عامل شر. این ماجرا دربارۀ همۀ ما صادق است. بهترین کاری که در زندگی نموده ایم توصیف جامعی از ما نیست و بدترین کاری هم که در زندگی نموده ایم، تعریف کاملی از ما ارائه نمی دهد. ما مجموعۀ این ها هستیم.

اینکه معتقد باشیم انسان ها جان هایی با ارزش برابر دارند یعنی تشخیصِ اینکه درون هر یک از آن ها هسته ای ذاتی از انسانیت وجود دارد. بدون گگرددگی دربرابر انسانیت آن ها مراقبتِ مناسب از آدم ها غیرممکن است؛ مثلاً تضمین اینکه به آن ها قبل از عمل داروی بی حسی کافی داده اید. برای دیدن انسانیت آن ها باید خودتان را جای آن ها بگذارید. این کار مستلزم میل به پرسیدن این است که زندگی از چشم آن ها چگونه است. احتیاجمند کنجکاوی دربارۀ دیگران و دنیاِ ورای منطقۀ صندلی خودتان در هواپیماست.

ما در برهۀ خطرناکی زندگی می کنیم زیرا هر نوع کنجکاوی با حمله روبه رو می گردد؛ کنجکاوی علمی، کنجکاوی ژورنالیستی، کنجکاوی هنری، کنجکاوی فرهنگی. این اتفاق زمانی می افتد که خشم و ترس به احساساتِ غالب ما تبدیل می گردد. در زیر این خشم و ترس، اغلب، نگرانیِ مآغازِ نادیده گرفته شدن و شنیده نشدن خفته است. بسیاری از افراد، این احساس که دیگران به این اهمیتی نمی دهند که زندگی آن ها چگونه است. پس چرا باید دربارۀ هرکس دیگری کنجکاو باشند؟

به محض اینکه اشتیاق خود به فهمیدن -به شگفت زده شدن، گوش سپردن و شاهدبودن- را از دست بدهیم، انسانیت خود را باخته ایم. امروز یکی از مهم ترین استعدادهای شما، کنجکاوی تان است. باید از آن محافظت کنید، زیرا کنجکاوی سرآغاز همدلی است. وقتی دیگران می گویند کسی شرور یا دیوانه است، یا قهرمان یا فرشته است، اغلب در کوشش اند تا کنجکاوی را خاموش نمایند. به آن ها این اجازه را ندهید. همۀ ما قادریم کارهای قهرمانانه یا شرارت بار انجام دهیم. هیچ کس و هیچ چیز که شما در زندگی و حرفه تان با آن برخورد می کنید صرفاً قهرمانانه یا شرورانه نخواهد بود. فضیلت در واقع نوعی استعداد است. همواره می توان آن را از دست داد یا به دستش آورد. دلیل آنکه جان همۀ ما به یک اندازه می ارزد، داشتن همین پتانسیل است.

در حرفۀ پزشکی از شما خواسته می گردد تا در مقابل زندگی و دیدگاه های دیگران گگردده باشید؛ در مقابل مردم و همچنین شرایطی که درک نمی کنید و احتمالاً درک نخواهید کرد. این بخشی از دلیل عشق من به این حرفه است. هدف از آن زنده نگاه داشتن ارزش های اساسی ای است که برای تمام جامعه اهمیت دارد.

اما حفظ آن ارزش ها کار دشواری است. زمانی که خاطره ام را آغاز کردم، بنابه دلیلی جرم زندانی را به شما نگفتم، هرچند یکی از پلیس ها جرم او را به من گفته بود. مطمئن نبودم که آیا وقتی خودتان را در آن شرایط جای من می گذارید و می خواهید بدانید چه باید کرد، میزان گگرددگی شما را تغییر خواهد داد یا نه.

علائم حیاتی مرد نرمال بود. هیچ دردی در ناحیۀ شکم نداشت. عکس برداری نشان داده بود که تیغ اندام های گوارشیِ او را سوراخ ننموده است. دستکش پوشیدم و گاز خون آلود را باز کردم. زخم های زیادی به خودش زده بود، اما هیچ کدام آن قدر عمیق نبود که به شاهرگ برسد. این را شنیده بودم که زندانی ها گاهی تیغ را در سلفون می پیچیند و می بلعند یا به خود زخم هایی می زنند که هرچند مرگبار نیست، اما آن قدر شدید هست تا به آن ها چند ساعت بیرون از زندان بودن را هدیه دهد. این مرد هر دو کار را نموده بود.

سعی کردم تا آن قدر کنجکاوی در خودم ایجاد کنم که بخواهم بدانم چه چیز باعث شده که به لبۀ این پرتگاه برسد، اما نتوانستم. تنها چیزی که می دیدم یک قلدر بود. درحالی که با بی میلی آغاز کردم به بخیه زدن تکه های دراز پوست که از ساعدش آویزان بود، موجی از اهانت از او می شنیدم: دربارۀ بیمارستان، پلیس ها، کاری که من با نابلدی انجامش می دادم. من وقتی تحقیر می شنوم خوب کار نمی کنم. این احتیاج را در خود احساس کردم که به او بگویم تا خفه گردد و کمی قدرشناس باشد. حتی به این هم فکر کردم که رهایش کنم.

اما او خودش را آن قدر کنترل نموده بود تا هنگام بخیه زدن من بی حرکت بماند. و ناگهان درس یکی از استادها دربارۀ کارکرد مغز را به یاد آوردم. آدم ها موقع حرف زدن فقط ایده هایشان را ابراز نمی نمایند؛ بلکه بیشتر از ایده ها، احساساتشان را بیان می نمایند. و آنچه که واقعاً می خواهند دیگران بشنوند، احساساتشان است. بنابراین من گوش دادن به کلمه هایی که آن مرد می گفت را رها کردم و کوشش کردم تا به احساساتش گوش کنم.

گفتم فکر کنم خیلی عصبانی هستی، انگار بی احترامی کردن بهت.

گفت آره، هستم. عصبانی ام و بهم بی احترامی کردن.

صدایش تغییر کرد. به من گفت که اصلاً نمی فهمم زندانی بودن یعنی چه. گفت دو سال مداوم در سلول انفرادی بوده. چشمانش کم کم پر از اشک شد. آرام شد. من هم آرام شدم. یک ساعت بعدی را فقط بخیه زدم و گوش دادم و کوشش کردم تا احساسات پشت کلماتش را بشنوم.

من او را درک نکردم و دوستش هم نداشتم. اما همۀ آنچه برای دیدن انسانیت او احتیاج داشتم -برای اینکه بتوانم مداوایش کنم- فراهم کردن آن مقدار ناچیز گگرددگی و کنجکاوی بود.

شما که حالا از دانشگاه فارغ التحصیل شده اید، هزاران ساعت بی وقفه درس خوانده اید. به شما مجوزی داده خواهد شد تا بیماری ها را تشخیص دهید و گروهی از داروها و فرایندهای پزشکی را تجویز کنید. مهم تر از این ها، مردم به شما اعتماد می نمایند تا انسان ها را در آسیب پذیرترین شرایط هایشان ببینید و به آن ها خدمت کنید. به خاطر ارزش هایتان، تعهدتان به خدمت رسانی به همه در مقام انسان های برابر و گگرددگی تان نسبت به انسانیت افراد، به این اعتماد نائل شده اید. دلیل اینکه باید قدردان این صندلی باشیم، تجدید این ارزش هاست؛ و بسیار سپاس گزار از اینکه شما این ارزش ها را بعد از ما زنده نگه خواهید داشت.

ترجمه: علی امیری